با آمرزش خواهی و استغفار خود را معطر کنید تا بوی گناه شما را رسوا نکند.
امالی طوسی ص۳۷۲
لرستان در مغرب ایران واقع و از طرف شمال به خاک کرمانشاهان و خزل و نهاوند و بروجرد و سیلاخور تا چهارلنگ بختیاری و از سمت مشرق به کوه های بختیاری چهارلنگ و هشتلنگ و از طرف جنوب به خوزستان و از جانب مغرب به کرمانشاهان محدود می شود.
لرستان را ازنظر سکوت لرها میتوان بدو قسمت که بواسطهء کبیر کوه (کَوَر) از هم جدا می شوند تقسیم کرد: ۱- پیشکوه با نسبت سه پنجم ۲- پشتکوه با نسبت دو پنجم
۱- پیشکوه شهر خرمآباد در فطعه پیشکوه و تقریبا مرکز آن قرار دارد و قلعه فلک الافلاک که در ضلع شرقی شهر روی قطعه سنگی واقع و از بناهای اتابکان لرستان است و گویند قلعه مزبور در زمان حکومت ظل السلطان (دوران قاجاریه) خراب و منهدم گردیده و تعمیر و ساختمان مجدد آن مرهون عصر پهلوی می باشد. خرمآباد در ۵۵۳ کیلومتری جنوب غربی طهران واقع ، طول جغرافیائی ۴۸ درجه و ۲۱دقیقه و عرض ۳۳ درجه و ۳۲ دقیقه اختلاف ساعت با طهران ۱۲ دقیقه و ۱۸ ثانیه مقدم است یعنی ۱۲ طهران مساوی است با ۱۱ و ۴۷ دقیقه و ۴۲ ثانیه خرمآباد.
۲طوایف پیشکوه طوائف عمده عبارتند از بالاگریوه - سلسله – دلفان – طرحان - چگنی طوایف بالاگریوه که به هفت تیره منقسم میشوند:
۱- بیرانوند
۲- دالوند
۳- قاید رحمت
۴- سگوند
۵- پایی
۶- جودکی
۷- دیر کوند یادیریکوند
۱- بیرانوند - حدود دوازده هزار خانوار و از بزرگ ترین تیرههای لرستان می باشد ییلاق آنها «هرو» معروف به هروی پرانوند و قشلاق شان پشتکوه است.
۲- دالوند - قریب هشت صد خانوار محل آنها هروی دالوند است سابقا ییلاق و قشلاق می کردند ولی سالها است در محل خود سکونت اختیار کرده و زمستان در ده و تابستان در چادر بسر می برند جمعیت آنها سابقا زیادتر بوده ولی بواسطهء تعدیاتی که بآنها وارد آمد عدهای به دهات سیلاخور کوچ کردند.
۳- قاید رحمت - عده آنها قریب شش صد خانوار بوده ولی چندی متفرق و بدهات سیلاخور هجرت کردند تا حصول امنیت دوباره جمع و در محل ییلاق خود که معروف به هروی قاید رحمت است در خانههائی که تدارک کردهاند سکونت و تابستان را در زیر چادر به سر می برند.
۴- سگوند - عده آنها حدود شش هزار خانوار و به دو جوقه «رحیمخانی» و «عالیخانی» تقسیم می شوند و باهم اختلاف دارند املاک شان از طایفه ساکی بوده و ظاهرا غصب کردهاند ییلاق شان -و بستان- ازنا- خیار کل- کرت و کیان می باشد قشلاق شان صحرای کرر و دزفول و اطراف رود کرخه و خاک پشتکوه است ولی ملکی در گرمسیر ندارند و برای علفچر بیابان گردی می کنند و چندی است که سکوند عالیخانی به خوزستان و پشتکوه نمی روند و در بلوک جنوبی خرمآباد و کنار رود کشکان را برای خود قشلاق قرار دادهاند.
۵- پاپی- که قریب یک هزار خانوار می باشند ییلاق شان طرف شرقی لرستان و در جوار بختیاری است املاک شان گرچه خوش آب و هوا است لیکن بواسطه کمی زمین زراعت قلیلی دارند و قشلاق شان نزدیک و در خاک دیرکوند می روند به همین نام است سکونت داشته و به قشلاق نمی روند و با بختیاریها خلطه و آمیزش و وصلت دارند جنگل های پایی درخت های انگور و انار و انجیر زیادی دارد و مردمش با اینکه نسبت بسایر طوایف لرستان کمتر به شهر مراوده دارند اغلب با هوش و فراست هستند.
۶-جودکی- تقریبا یک هزار خانوار می شوند ییلاق شان (چمشک) و (آب سرد) و (آدآباد) و (قلعه نصیر) که در مرکز جنوب پیشکوه واقع است می باشد قشلاق شان جایدر محل قشلاقی سابق حسنوند و متصل بمحل ییلاقی آنها است.
۷- دیر کوند - این طایفه سه تیرهاند بهاروند – قلاوند - زنیلوند. الف- بهاروند - متجاوز از دو هزار خانوارند ییلاق آنها قسمت شرقی لرستان از قبیل کرکی و سگزه قشلاق آنها حدود آب زال تا نزدیکی قیلاب است ( قیلاب از دهستان های بخش اندیمشک و درباختر رودخانه دز و جنوب دهستان سگزه قرار دارد) ییلاق آنها بیشتر کوهستان و اراضی زراعتی کم دارد بنابراین عدهای از این طایفه در بلوک خرمآباد زراعت می نمایند. ب-قلاوند - قریب ۸۰۰ خانوار و در جنوب شرقی لرستان (هم خاک با بهاروند و پاپی) سکونت دارند قشلاق شان هم قیلاب از خاک لرستان که تا دزفول حدود ۶ الی ۷ فرسخ فاصله دارد و در نتیجه ییلاق و قشلاق شان متصل بهم می باشد و در ییلاق و قشلاق درخت انگور و انجیر و انار جنگلی دارا می باشند. ج-زنیل وند - قریب ۲۰۰ خانور و ملک آنها (ماژین) در سواحل رود صمیره دامنه کبیرکوه (کَوَر) واقع است ییلاق و قشلاق شان در یک محل ولی گرمسیر و کم زراعت است و صیمره که محل مرغوب و حاصل خیز است وصل به خاک آنها و مورد استفاده می باشد. صیمره خالصه دولتی بوده و والی پشتکوه آنرا خریداری و به میر صید محمد خان۳ سرکرده آنها واگذار نموده که در آنجا زراعت می کنند توضیح آنکه میرهای دیر کوند از بنی عباس و سرکرده و رئیس دیرکوند بوده ولی مدتها است طایفه دیرکوند (بهاروند و قلاوند و زنیلوند) به آنها اعتنائی نداشته و تمکین نمی کنند و آنها نیز که در حدود ۴۰۰ خانوار می باشند جداگانه برای خود زندگانی می نمایند.
پی نوشت ها
۱- لرستان در دورهء قاجاریه یکی از ولایات ایران و والی آن در بر وجود اقامت داشت و بعدا در قانون تقسیمات کشور مصوب ۱۶ آبانماه ۱۳۱۶ بروجرد و خرمآباد هردو جزء شهرستانهای تابعه استان ششم (خوزستان) تعیین شدند و اخیرا دولت لرستان را به فرمانداری کل تبدیل کرده است.
۲- به صفحهء ۱۳۹ و ۱۴۰ مجلد ششم فرهنگ جغرافیائی ایران مراجعه شود.
۳- میر مخفف امیر بمعنای حاکم و فرمانرا و سردار است و در میر آب و میراخور هم آمده و به معنای رئیس آب و بزرگ آخور و مهتر آمده است و اما صید در لغت بمعنای شکار است و یا جانوری که شکار میشود و اگر با صاد مکسور و یا مفتوح و یاء مشدد مکسور خوانیم جز محرف سید با سین لغت دیگری نمی تواند باشد که آنهم به معنای بزرگ و سردار و آقا و پیشوا می آید و بربنده کاملا مفهوم و معنای صید باصاد که لرهای بنی العباس بخود لقب دادهاند معلوم نگردید.
دیدگاه ها